Ο αντίλογος για την «Φθινοπωρινή Οδύνη»…

Από το 'Πρώτο Θέμα' της 5/4

Σε σχέση με όσα σου έλεγα εδώ για την ταινία «Φθινοπωρινή Οδύνη» (Güz Sancisi) της Τομρίς Γκιριτλίογλου, που κάνει αίσθηση αυτό τον καιρό στην Πόλη, παραθέτω και το σημερινό άρθρο της Μαριελίνας Μελά στο «Πρώτο  Θέμα», όπου υπάρχει συνέντευξη της τουρκάλας ηθοποιού Μπερέν Σαάτ, που παίζει τη ρωμιά πόρνη, ρόλος ο οποίος έδωσε «πάτημα» σε κάποιες ευαίσθητες αλλά και σε άλλες εθνικιστικές φωνές ότι η ταινία, αντί να γεφυρώνει τα παλιά πάθη, ουσιαστικά μας συκοφαντεί.

Οπως σημειώνεται στο ρεπορτάζ: «η ταινία έρχεται για να ταράξει τις συνειδήσεις δύο λαών, έστω και αν πραγματεύεται με «λάιτ» τρόπο το πογκρόμ των γειτόνων μας Τούρκων εναντίον των Ελλήνων της Πόλης στα γεγονότα του ’55. Το φιλμ που θα βγει στις ελληνικές αίθουσες στο τέλος Απριλίου σκιαγραφεί μονόπλευρα το σκηνικό τρόμου των γεγονότων που εξελίχθηκαν τον Σεπτέμβρη του 1955, όταν 600.000 Ελληνες εκδιώχθηκαν με βίαιο τρόπο από την Κωνσταντινούπολη«.

Ο αντίλογος στην αρχικά θετική εικόνα, που προκάλεσε η ταινία, προέρχεται από τον Νίκο Ουζούνογλου, Κωνσταντινουπολίτη και καθηγητή του ΕΜΠ, που μιλά στο «ΘΕΜΑ» για την ταινία και τις ιστορικές ανακολουθίες της:

«Η ταινία παραποιεί τα όσα συνέβησαν τον Σεπτέμβριο του 1955. Στην ουσία, μάλιστα, επιχειρεί να δώσει άλλοθι στους υποκινητές των Σεπτεμβριανών. Οτι δήθεν δεν ξέσπασαν τα επεισόδια ύστερα από ένα οργανωμένο σχέδιο που ήθελε τον αφανισμό των Ελλήνων, αλλά ότι οι Τούρκοι αυθόρμητα άρχισαν να καταστρέφουν τις ελληνικές συνοικίες ως αντίποινα για το Κυπριακό. Παράλληλα, παρουσιάζει τους Ελληνες με εμφανώς αρνητική διάσταση, υιοθετώντας πλήρως τις τουρκικές προκαταλήψεις. Οι Ελληνες εμφανίζονται ως κλέφτες και οι Ελληνίδες ως πόρνες που τις εκδίδουν οι μητέρες τους. Επιχειρεί να δημιουργήσει δηλαδή μια στρεβλή εικόνα για τους Ελληνες, η οποία δεν έχει καμία σχέση με την πραγματικότητα. Υπάρχει βέβαια μια προσπάθεια από λίγους Τούρκους να παραδεχτούν τα πραγματικά αίτια που οδήγησαν στα Σεπτεμβριανά, όπως η ιστορικός Ντιλέκ Γκιουβέν. Η κυρία Γκιουβέν, μάλιστα, έχει τοποθετηθεί για τη συγκεκριμένη ταινία αναφέροντας ότι επιχειρεί να δώσει άλλοθι στο βαθύ κράτος. Στην καλύτερη περίπτωση, το μόνο που μπορούμε να πούμε είναι πως η ταινία ναι μεν φέρνει ξανά στην επιφάνεια το συγκεκριμένο ζήτημα, αλλά το κάνει με λάθος τρόπο«.

Η άποψή μου: δεν μπορούμε να περιμένουμε να «σπάσουν» παγιωμένες αντιλήψεις, που δημιούργησε  διαχρονικά η τουρκική κρατική προπαγάνδα,  μέσα σε λίγους μήνες ή εξ αφορμής μίας λαϊκής ταινίας.  Και μόνον, όμως, το ότι τίθεται εκ νέου δημόσια ένα θέμα «ταμπού» για την Τουρκία και καλλιεργείται η συζήτηση και ο προβληματισμός ανάμεσα στους απλούς πολίτες, αυτό είναι πρόοδος και ως τέτοιο πρέπει να αντιμετωπισθεί… Παραθέτω ξανά τα λόγια του Γιλμάζ Καράκογιουνλου, συγγραφέα του βιβλίου, στο οποίο βασίστηκε το σενάριο της ταινίας: «Ήμουν μάρτυρας των γεγονότων και με επηρέασαν βαθιά. Έγραψα αυτά που είδα … εκείνη την ημέρα ήμουν στην οδό Μεσρουτιγέτ του Πέρα, μπροστά από τα ξενοδοχεία «Μπριστόλ» και «Λόντρα». Άκουσα φασαρία και έτρεξα προς την Ιστικλάλ. Εκεί είδα  τις βιαιότητες να εκτυλίσσονται μπροστά στα μάτια μου και έφριξα. Ψυγεία έπεφταν από τον πέμπτο όροφο. Λεηλασίες στα καταστήματα. Ένας 16χρονος νέος χτυπούσε με ένα ξύλο μια γυναίκα. Σήμερα αυτός ο 16χρονος θα είναι 70 ετών και θέλω να τον ρωτήσω: Μα δεν ντρέπεσαι;».

Για το έργο της Ντιλέκ Γκιουβέν εν σχέσει με τα Δεκεμβριανά, βλ. εδώ.

Η άποψη ενός Πολίτη, εδώ.

Κριτική για την ταινία, εδώ, και για το βιβλίο, εδώ.

Παρουσίαση της ταινίας, εδώ και εδώ.

~ από Ταξιδιώτης στο 5 Απριλίου, 2009.